茶 (cha) – tea – herbata

Ojczyzną herbaty są Chiny, gdzie była ona znana już ponad 3 tysiące lat temu. Wywar z liści „Camellia sinensis” miał gorzki smak. Jego pierwotna nazwa 荼 (t’u) oznaczała ogólnie napój z gorzkiej rośliny.

Z czasem zaczęto modyfikować techniki zaparzania. Nauczono się fermentować liście, zmniejszając tym samym gorycz napoju i uzyskując charakterystyczny smak i aromat. Herbata uzyskała nowe imię, tracąc poziomą kreskę w hieroglifach chińskich 茶. W zależności od prowincji w Chinach nowa nazwa była wymawiana różnie. I tak np. w mandaryńskim i kantońskim dialekcie wymawia się jako (chá). Natomiast w prowincji Fujian na południowym wschodzie jako (tê). Ta właśnie różnica doprowadziła do dzisiejszego podziału między „chá”, gdzie liść herbaty dotarł drogą lądową i „tê”, gdzie był sprowadzany drogą morską.

Ciekawym wyjątkiem jest Portugalia, gdzie herbata też dotarła droga morską. Przemierzając drogę przez kolonię Makau w zatoce niedaleko od największego centrum handlowego południowych Chin Guangzhou (Kanton), do języka portugalskiego weszła pod nazwą napoju zgodnie z kantońskim czyli „cha” (wymawiane fonetycznie jako (sha)). Mapę,  jak wędrowała nazwa herbaty do różnych krajów, można zobaczyć na:  https://qz.com/1176962/

W pewnym sensie angielska nazwa herbaty „tea” powtarza historię różnej wymowy. Na początku (zostaje tak po dzień dzisiejszy w niektórych regionach Wielkiej Brytanii i Irlandii) „tea” wymawiało się jako (tej). Alexander Pope w 1714 roku rymuje słowo „tea” z „obey”.
„Here thou, great Anna! whom three realms obey,
Dost sometimes counsel take — and sometimes tea.”
Jednak później w języku angielskim następuje zmiana w wymowie kombinacji liter „ea” i w ten sposób herbata uzyskuje swoje obecne angielskie brzmienie jako (ti-i).

Zupełnie inny wątek stanowi język polski, a wraz z nim litewski i białoruski, i jeszcze kaszubski. Tu herbata nawiązuje do kombinacji słów łacińskich „herba” i „thea”, gdzie „herba” oznacza zioło.